Υπό αμφισβήτηση η θεωρία των «κοινών αρχών» στις γλώσσες

Υπό αμφισβήτηση η θεωρία των «κοινών αρχών» στις γλώσσες



Νέα μελέτη αμφισβητεί την αντίληψη πως τα «κέντρα γλώσσας» των εγκεφάλων μας είναι οι κυρίαρχοι παράγοντες διαμόρφωσης της γλώσσας.

Η ύπαρξη κοινών χαρακτηριστικών σε όλες τις γλώσσες, που οφείλονται στην κοινή δομή των ανθρωπίνων εγκεφάλων, ήταν μία θεωρία γενικά αποδεκτή από τον επιστημονικό κόσμο.

Ωστόσο, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Nature», αξιοποιεί μεθόδους της εξελικτικής βιολογίας για να προσδιορίσει τον τρόπο εξέλιξης της γραμματικής σε διαφορετικές «γλωσσικές οικογένειες».

Κατά την έρευνα, τα κοινά χαρακτηριστικά που εντοπίζονται σε κάθε «γλωσσική οικογένεια» αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα σε κάθε περίπτωση. Σύμφωνα με τους συντελεστές της, η πολιτιστική εξέλιξη περισσότερο και όχι τόσο η βιολογία επηρεάζει την ανάπτυξη των γλωσσών.

Στο επίκεντρο και των δύο απόψεων βρίσκεται η μέθοδος που χρησιμοποιείται στις αποκαλούμενες φυλογενετικές μελέτες. Κατά τον Μάικλ Ντουν, εξελικτικό γλωσσολόγο του Ινστιτούτου Ψυχογλωσσολογίας Μαξ Πλανκ (Ολλανδία) η προσέγγιση είναι παρεμφερής στην μελέτη των μπιζελιών από τον Γκρέγκορ Μέντελ (η δουλειά του οποίου οδήγησε στην ιδέα της κληρονομικότητας των χαρακτηριστικών).

«Βλέποντας ένα χαρακτηριστικό στα φυτά- 'απογόνους' και γνωρίζοντας πώς αυτά σχετίζονταν το ένα με το άλλο, ο Μέντελ μπορούσε να αντιληφθεί τους μηχανισμούς που καθόριζαν την εμφάνιση του χαρακτηριστικού αυτού» είπε σχετικά ο Δρ. Ντουν.

Οι μελέτες φυλογενετικής ψάχνουν για κοινά χαρακτηριστικά σε ζώα τα οποία σχετίζονται μεταξύ τους, και έτσι οδηγεί στην κατανόηση των εξελικτικών «μονοπατιών» που οδήγησαν στην εμφάνισή τους. Στο ίδιο πνεύμα, η ομάδα των ερευνητών μελέτησε τα χαρακτηριστικά της σύνταξης των λέξεων σε τέσσερις «οικογένειες» : Ινδοευρωπαϊκή, Γιουτο-αζτεκική, Μπαντού και Αυστρονησιακή. Εξετάστηκαν παράγοντες όπως η τοποθέτηση προθέσεων πριν ή μετά από ένα ουσιαστικό, και πώς «λειτουργεί» η τοποθέτηση των λέξεων.

Η μέθοδος εξετάζει υπάρχοντα γλωσσικά δεδομένα πάνω στις λέξεις και τη γραμματική των εν λόγω «οικογενειών», σχηματίζοντας «οικογενειακά δέντρα».

«Από τη στιγμή που έχουμε στα χέρια μας αυτά τα 'δέντρα', κοιτούμε τον τρόπο σύνταξης των λέξεων στις 'συγγενείς' γλώσσες και δημιουργούμε εξελικτικά μοντέλα για να εξακριβώσουμε τους παράγοντες που φαίνονται πιο πιθανόν να δημιουργήσουν την ποικιλία που παρατηρούμε στον κόσμο» είπε σχετικά ο Δρ. Ντουν.

Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι, αν και υπάρχουν κοινά γραμματικά χαρακτηριστικά στις λέξεις που ανήκουν στις ίδιες «οικογένειες», ο τρόπος που αυτά εμφανίστηκαν είχε να κάνει με την ιστορία της ανάπτυξης των γλωσσών της οικογένειας. Κοινώς: οι τρόποι διαμόρφωσης γραμματικής ακολουθούν ανεξάρτητα εξελικτικά «μονοπάτια».

«Δείχνουμε πως η καθεμία από αυτές τις γλωσσικές οικογένειες εξελίσσεται σύμφωνα με το δικό της πλαίσιο κανόνων, όχι σύμφωνα με κάποιο κοινό» διευκρίνισε ο Δρ. Ντουν.

Κατά τη μελέτη, αυτό είναι ασύμβατο με τις επικρατούσες θεωρίες περί «παγκοσμιότητας» της γραμματικής- αντίθετα, εκτιμάται πως η πολιτιστική εξέλιξη είναι ο πρωτεύων παράγοντας που καθορίζει τη δομή μίας γλώσσας.

Ο εξελικτικός βιολόγος Ράσελ Γκρέι, του πανεπιστημίου του Όκλαντ, ωστόσο, διευκρίνισε πως δεν πρόκειται για «κόντρα» μεταξύ βιολογίας και κουλτούρας: «Δεν λέμε πως η βιολογία είναι άσχετη…αλλά το επιχείρημα σχετικά με την επιβολή κοινών 'αρχών' στις γλώσσες λόγω της δομής του ανθρώπινου εγκεφάλου απλά δεν στέκει».

www.kathimerini.gr