Λίμνη Κερκίνη: Τόπος γαλήνης και ομορφιάς


Εκτείνεται στο βορειοδυτικό άκρο της λεκάνης των Σερρών, στα νότια έρχεται σε επαφή με τον ορεινό όγκο των Κρουσίων, ενώ στα βόρεια υψώνεται το κατάφυτο με οξιές και έλατα τείχος του Μπέλες   

Η Κερκίνη, στη σημερινή της μορφή, είναι μια τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε το 1932 με την κατασκευή του φράγματος στον Στρυμόνα. Στην περιοχή όμως προϋπήρχε υδροβιότοπος και έτσι η λίμνη συνεχίζει να παραμένει σημαντικός μεταναστευτικός σταθμός πολλών σπάνιων πουλιών.

Είναι μάλιστα μία από τις ελάχιστες περιοχές της Ελλάδας όπου εκτρέφονται ακόμη νεροβούβαλοι. Πρόκειται για έναν από τους 10 υγρότοπους διεθνούς σημασίας της χώρας μας (υγρότοπος Ραμσάρ), ενώ έχει ενταχθεί και στο Δίκτυο Φύση 2000, καθώς φιλοξενεί είδη και οικοτόπους Κοινοτικής Σημασίας, βάσει της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Για να λύσει και να έλθει για να επιβιβαστούμε, έσπασε πρώτα τον πάγο γύρω από τη βάρκα με την άγκυρα.
Για να λύσει και να έλθει για να επιβιβαστούμε, έσπασε πρώτα τον πάγο γύρω από τη βάρκα με την άγκυρα.

Παραποτάμιο δάσος
Η λίμνη Κερκίνη βρίσκεται στο ΒΔ άκρο της λεκάνης των Σερρών. Στα νότια έρχεται σε επαφή με τον ορεινό όγκο του Δύσωρου ή Κρουσίων, ενώ στα βόρεια υψώνεται το κατάφυτο με οξιές και έλατα τείχος του Μπέλες, το όρος Κερκίνη. Στα δυτικά βρίσκεται το Μαυροβούνι.

Στο ΒΑ τμήμα της λίμνης, στις εκβολές του Στρυμόνα, υπάρχει το παραποτάμιο δάσος, που αποτελεί τον κυριότερο τόπο τροφής και φωλιάσματος πολλών σπάνιων πουλιών, καθώς και τόπο αναπαραγωγής και ανάπτυξης των ψαριών.

Εως πριν από λίγα χρόνια συναντούσαμε πολλά είδη δένδρων όπως ιτιές, άμορφα, φράξους, αρμυρίκια, κ.ά., που έδιναν ιδιαίτερο χρώμα στο τοπίο.

Εξαιτίας της συνεχούς κατάκλυσης, σήμερα έχουν απομείνει κυρίως ιτιές. Η έκταση του δάσους μειώθηκε από 7.000 στρέμματα το 1980 σχεδόν στο μισό και αν εξακολουθήσει να πλημμυρίζει με τον ίδιο ρυθμό κινδυνεύει να εξαφανισθεί εντελώς.

30 είδη ψαριών και 300 είδη πουλιών

Σπουδαία είναι η ιχθυοπανίδα της λίμνης. Στο ευρύτερο σύστημα Κερκίνης-Στρυμόνα έχουν καταγραφεί πάνω από 30 είδη ψαριών, τα περισσότερα από τα οποία είναι αυτόχθονα. Η λίμνη έχει αρκετά είδη ψαριών με εμπορικό ενδιαφέρον, όπως ο κυπρίνος (γριβάδι) και η πεταλούδα και παρουσιάζει αξιόλογη αλιευτική παραγωγή. Μετά την κατασκευή του νέου φράγματος το 1982, εξαφανίστηκαν από τη λίμνη το χέλι και ο γουλιανός, ενώ μειώθηκε πολύ ο αριθμός των κυπρίνων.

Στη λίμνη και στα γύρω βουνά έχουν καταγραφεί 300 και πλέον είδη πουλιών. Από αυτά δύο, ο αργυροπελεκάνος και η λαγγόνα, είναι παγκόσμια απειλούμενα με εξαφάνιση. Παρατηρούνται ακόμη οι πιο σημαντικές αποικίες της Ν. Βαλκανικής χερσονήσου από κορμοράνους, χουλιαρομύτες, χαλκόκοτες και διάφορα είδη ερωδιών, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκαν και νέα είδη για την περιοχή, όπως η νανόχηνα, το φοινικόπτερο, κυνηγογέρακας, ο νανόκυκνος κ.ά.

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλά σπάνια αρπακτικά πουλιά, όπως ο βασιλαετός, ο χρυσαετός, ο πετρίτης, ο στικταετός κ.ά. Μερικά είδη όμως, όπως ο θαλασσαετός και ο σταυραετός, ο καλαμοτριλιστής και ο καλαμόκιρκος δεν φωλιάζουν πια εδώ, εξαιτίας των αλλοιώσεων στους χώρους φωλιάσματός τους.

Ανάλογα με την παροχή του ποταμού και το άνοιγμα και κλείσιμο του φράγματος, παρατηρείται μεγάλη αυξομείωση της στάθμης του νερού που φτάνει τα 5,5 μέτρα. Αντίστοιχη είναι και η αυξομείωση της έκτασης της λίμνης που κυμαίνεται από 55.000 έως 75.000 στρέμματα περίπου.

Η στάθμη της λίμνης από τον Ιανουάριο υψώνεται και φθάνει στο μέγιστο ύψος της τον Μάιο, προκειμένου να αποταμιευθούν ικανές ποσότητες νερού για την άρδευση των χωραφιών κατά την καλοκαιρινή περίοδο.

Εχει τη μεγαλύτερη σε έκταση υδάτινη περιοχή της Ελλάδας που καλύπτεται από νούφαρα. Γύρω από τη λίμνη ζει ο μεγαλύτερος αριθμός βουβαλιών της Ελλάδας (500 περίπου). Είναι μοναδική η συνύπαρξη ψαράδων και πελεκάνων και η χειμερινή εικόνα των ψαράδων που τα ταϊζουν.

Στο χωριό Λιθότοπος
Το χωριό Λιθότοπος είναι ημιορεινό, χτισμένο πάνω σε δύο λόφους, στους πρόποδες των Κρουσίων, δίπλα στον ποταμό Στρυμόνα και στη νότια άκρη της λίμνης, με φανταστική θέα, καθώς μπροστά του ξεδιπλώνεται μια εικόνα μαγική, όπου νερό και φύση σε μια τέλεια αρμονία συνθέτουν μοναδικές εικόνες στα μάτια του επισκέπτη.

Για το χωριό, όλα ξεκίνησαν το 1922 όταν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή 85.000 πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν τουρκοκρατούμενη, για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή, μεταφέροντας ήθη, έθιμα, παράδοση και συνήθειές τους. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν δύσκολα.

Ομως παρά τις δύσκολες καταστάσεις της φτώχεας, της ελονοσίας, του Β Παγκοσμίου Πολέμου και του εμφυλίου οι κάτοικοι κατάφεραν να αναδείξουν τον τόπο σε μια βιώσιμη και οργανωμένη κοινωνία.

Παραλίμνιες διαδρομές

Στο δυτικό της τμήμα είναι ασφάλτινη και οδηγεί στο χωριό Κερκίνη, ενώ η ανατολική έχει βατό χωματόδρομο και είναι ασύγκριτα ωραιότερη

Γύρω από τη λίμνη, υπάρχουν δύο διαδρομές. Στο δυτικό της τμήμα είναι ασφάλτινη και οδηγεί στο χωριό Κερκίνη. Οι εικόνες είναι μοναδικές και σπάνιες. Στην ατάραχη επιφάνεια του νερού, καθρεφτίζεται το Μπέλες με τις χιονισμένες κορφές του, που αγγίζουν τα 2.031μέτρα. Στο βάθος, ένα μεγάλο κοπάδι πελεκάνοι, τσακώνονται για λίγα ψάρια. Πιο κει, φλαμίνγκο τα παρατηρούν αδιάφορα.

Αγελάδες βόσκουν αμέριμνα δίπλα στις όχθες και λίγο πιο μέσα, μια ντουζίνα πάπιες οργώνουν με τον χαρακτηριστικό τους τρόπο το νερό. Παντού ησυχία. Κι όμως, έχει τόση ζωή εδώ γύρω. Η ανατολική παραλίμνια διαδρομή, είναι κατά την άποψή μου ασύγκριτα ωραιότερη. Βατός χωματόδρομος και από Ι.Χ. προσφέρει απλόχερα μοναδικές εικόνες από τη λίμνη αλλά και το εγγύς περιβάλλον.

Τα κανάλια, το... υπό εξαφάνιση δάσος, φάρμες νεροβούβαλων, αλλά και το ντεκόρ γνωστής ελληνικής ταινίας, από πλινθόκτιστα σπίτια, τα οποία τοποθετήθηκαν στη λίμνη, κοντά στις όχθες, αλλά δεν απομακρύνθηκαν ποτέ. Θα ξεκινήσετε τη διαδρομή αυτή, ανηφορίζοντας τη μικρή χωμάτινη ράμπα, που βρίσκεται δίπλα στον ασφαλτόδρομο, ακριβώς πάνω από το φράγμα.

Βαρκάδα με τις «μπλάβες»
Μπαίνοντας στην Κερκίνη, η πρώτη εικόνα που σου τραβά την προσοχή είναι οι φωλιές των πελαργών σε κάθε ψηλό σημείο του χωριού: στις κόκκινες κεραμοσκεπές, στα καμπαναριά, στον τρούλο της εκκλησίας, ακόμα και στους στύλους της ΔΕΗ.

Εχει φροντίσει ο δήμος γι αυτό. Το χωριό ζει από τη λίμνη και φροντίζει για να έχει... Ο οικισμός δεν είναι μεγάλος. Υπάρχουν όμως όλα τα καλά, για να μείνει ο επισκέπτης ευχάριστα. Η πινακίδα «Προς λιμάνι», κρύβει μια απόσταση περίπου ένα χιλιόμετρο. Μια καλή και εύκολη βόλτα.

Εκεί, σε έναν μικρό κόλπο, δένουν οι χαρακτηριστικές ρηχές βάρκες, οι «μπλάβες» που μπορούν να κινούνται ακόμη και σε δέκα πόντους νερό. Είναι το μοναδικό μέσο διακίνησης των επισκεπτών.

Και όπως όλοι ομολογούν, η καλύτερη εποχή είναι η άνοιξη, όταν τα νερά είναι ψηλά και μπορούν να κινούνται ανάμεσα στους μισοβυθισμένους κορμούς των δέντρων.

Περιηγήσεις με άλογα, πεζοπορία, ποδηλασία

Πριν από μερικά χρόνια ο κ. Γιάννης Ρέκλος δημιούργησε τον ξενώνα «Οικοπεριηγητής» και άρχισε να οργανώνει τις πρώτες οικολογικές εξερευνήσεις στη λίμνη. Αρχικά οι περιηγήσεις περιορίζονταν σε πρωινές βαρκάδες που συνδυάζονταν με περιβαλλοντική ενημέρωση. Ωστόσο, το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον των επισκεπτών ήταν αρκετός λόγος για να επεκταθούν οι δραστηριότητες.

Σήμερα, εκτός από την κλασική βαρκάδα και την κωπηλασία με καγιάκ, γίνονται περιηγήσεις με άλογα, ποδηλασία σε επιλεγμένες διαδρομές και πεζοπορία στις όχθες - μόνο κατά την περίοδο που τα νερά της λίμνης είναι χαμηλά, δηλαδή από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Εκτός από τον «Οικοπεριηγητή», στην περιοχή δραστηριοποιείται και η εταιρεία «Ιχνηλάτης», η οποία ειδικεύεται στις διαδρομές με άλογα, αλλά οργανώνει και διαδρομές με τζιπ.

Και όπως μας έλεγε ο κ. Ρέκλος, το να διασχίζεις τους βάλτους και να οδηγείς πάνω στην παγωμένη λίμνη, όταν φυσικά το επιτρέπουν οι συνθήκες, είναι μοναδικές εμπειρίες Λίγα χιλιόμετρα μετά τη Βυρώνεια, δίπλα στο Ακριτοχώρι, βρίσκεται το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου. Ενα εντυπωσιακό μακεδονίτικο κτίσμα, με πανοραμική θέα στη λίμνη και την γύρω περιοχή. Σε πολύ μικρή απόσταση, λίγο πιο ψηλά από το μοναστήρι, θα βρείτε και μια μικρή λίμνη. Θα φθάσετε εύκολα, από ασφαλτόδρομο μέσα από το χωριό.

Αν θέλετε να επισκεφτείτε τη λίμνη μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κερκίνης (τηλ. 2327-0-28004-5).

Πώς θα πάτε

    *  Με αφετηρία την Αθήνα θα ακολουθήσετε τη διαδρομή Αθήνα - Θεσσαλονίκη, που γίνεται όλο και πιο εύκολη.
    *  Θα μπείτε στον πρώτο κόμβο στην Εγνατία και θα ακολουθήσετε τη σήμανση προς Σέρρες.
    *  Περίπου 35 χλμ. πριν, στη μέση της διαδρομής, υπάρχει σήμανση προς Κερκίνη - Λιθότοπο.
    *  Η συνολική απόσταση από την Αθήνα είναι 633 χλμ. Η απόσταση Θεσσαλονίκη - Κερκίνη είναι 126 χλμ.