Μη φαρμακευτική αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης


Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί μία από τις πιο ευρέως διαδεδομένες χρόνιες παθήσεις τόσο στον Ελλαδικό χώρο, όσο και παγκοσμίως. Παρά τον υψηλό επιπολασμό της, η αρτηριακή υπέρταση δεν αντιμετωπίζεται και δε ρυθμίζεται κατάλληλα από την πλειοψηφία των πασχόντων.

Επιπλέον, καθώς η αντιμετώπιση της υπέρτασης πραγματοποιείται κυρίως μέσω φαρμακευτικής αγωγής, η παρέμβαση στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής των ασθενών συχνά παρακάμπτεται. Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες της επιτροπής Πρόγνωσης, Ανίχνευσης, Αξιολόγησης και Αντιμετώπισης της Υπέρτασης προτείνονται μεταβολές στον τρόπο ζωής όλων των ασθενών που βρίσκονται σε υπερτασικό στάδιο (αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη ή ίση με 140/ 90 mm Hg) ή σε προϋπερτασικό στάδιο (μεγαλύτερη ή ίση με 120 / 80 mm Hg και μικρότερη από 140/ 90 mm Hg).

Συνοπτικά οι μεταβολές στον τρόπο ζωής και διατροφής που συστήνονται είναι οι εξής:

    * Περιορισμός πρόσληψης Νατρίου μέσω της διατροφής
    * Αύξηση φυσικής δραστηριότητας
    * Μετρίαση πρόσληψης αλκοόλ
    * Μείωση σωματικού βάρους
    * Υιοθέτηση διατροφής που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά με υψηλή πρόσληψη καλίου, ασβεστίου και μαγνησίου και χαμηλή πρόσληψη λίπους και αλατιού
    * Διακοπή καπνίσματος

Αναλυτικότερα, η καθημερινή πρόσληψη νατρίου σε ασθενείς δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 2,4 g. Από κάποιες μελέτες προτείνεται ακόμα χαμηλότερη πρόσληψη νατρίου της τάξεως των 1,9-2 g/ ημέρα. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι ο περιορισμός πρόσληψης νατρίου σε λιγότερα από 2,4 g/ ημέρα οδήγησε σε μείωση της συστολικής πίεσης κατά 2-8 mm Hg, βελτιώνοντας το προφίλ υπερτασικών ή προϋπερτασικών ασθενών.

Η αερόβια άσκηση έχει ιδιαίτερα ευεργετικές επιδράσεις στην αρτηριακή πίεση, είτε κάποιος πάσχει από υπέρταση είτε όχι, προκαλώντας μέση μείωση στη συστολική αρτηριακή πίεση 4 mm Hg και στη διαστολική πίεση 3 mm Hg. Οποιαδήποτε μορφή αερόβιας άσκησης μπορεί να υιοθετηθεί από τον υπερτασικό ή προϋπερτασικό ασθενή θα βοηθήσει στον έλεγχο της αρτηριακής του πίεσης.

30 λεπτά αερόβιας άσκησης την ημέρα με τη μορφή περιπάτου ή γρήγορου βαδίσματος ή ελαφρού τρεξίματος (μόνο σε ασθενείς που μπορούν), 4-5 φορές την εβδομάδα προτείνονται στα πλαίσια των αλλαγών στον τρόπο ζωής ασθενών με αρτηριακή υπέρταση.

Ο περιοριμός της πρόσληψης αλκοόλ είναι πολύ βασική μεταβολή στην προσπάθεια μείωσης της αρτηριακής πίεσης. Για τους άνδρες υπερτασικούς ασθενείς προτείνονται έως δύο ποτά την ημέρα, 2-3 φορές την εβδομάδα, ενώ για τις γυναίκες έως 1 ποτό την ημέρα, 2-3 φορές την εβδομάδα. Οι παραπάνω περιορισμοί φαίνεται να προκαλούν μέση μείωση στη συστολική αρτηριακή πίεση 3 mm Hg και στη διαστολική πίεση 2 mm Hg.
Αναφορικά με τη δίαιτα των υπερτασικών ασθενών το πλάνο Dash (Dietary Approaches to Stop Hypertension) που προτείνεται απαρτίζεται από τις εξής συστάσεις:

    * Υψηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών (4-5 μερίδες φρούτων και 4-5 μερίδες λαχανικών την ημέρα)
    * Υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών (τουλάχιστον 25 γρ./ ημέρα)
    * Υψηλή πρόσληψη γαλακτοκομικών χαμηλά σε λιπαρά (2-3 μερίδες/ ημέρα)
    * Υψηλή πρόσληψη άπαχου κρέατος (2 μερίδες την ημέρα 3-4 φορές την εβδομάδα)
    * Υψηλή πρόσληψη ασβεστίου, καλίου και μαγνησίου
    * Χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών
    * Χαμηλή πρόσληψη χοληστερόλης
    * Χαμηλή πρόσληψη αλατιού

Η μείωση του σωματικού βάρους αποτελεί βασικό παράγοντα πρόληψης της υπέρτασης σε υπέρβαρα άτομα. Επιπλέον, υπέρβαροι υπερτασικοί ασθενείς μπορούν να οφεληθούν πολύ από μείωση του σωματικού τους βάρους κατά 4-5 κιλά, ενώ η απώλεια 9-10 κιλών μπορεί να μειώσει τη συστολική αρτηριακή πίεση κατά 15-20 mm Hg, καθιστώντας τη μείωση του σωματικού βάρους παράγοντα ζωτικής σημασίας στη μείωση της αρτηρικής υπέρτασης σε υπέρβαρους ασθενείς.

Η διακοπή του καπνίσματος επιβάλλεται σε υπερτασικούς και προϋπερτασικούς ασθενείς, καθώς οι επιστημονικές μελέτες καταδεικνύουν ότι το κάπνισμα μέσω της διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος προκαλεί αύξηση της συστολικής και της διαστολικής πίεσης. Επιπλέον, υπερτασικοί ασθενείς που καπνίζουν διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια.

Έχει προταθεί ότι ορισμένα συμπληρώματα διατροφής είναι δυνατόν να βοηθούν στην αντιμετώπιση της υπέρτασης. Συμπληρώματα βιταμίνης C, ω-3 λιπαρών οξέων, συνένζυμου Q10 και μαγνησίου ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Ωστόσο, λόγω της ανυπαρξίας επιστημονικών δεδομένων αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των παραπάνω συμπληρωμάτων στη θεραπεία της υπέρτασης, δε συστήνεται η χρήση τους.

Οι παραπάνω συστάσεις είναι απαραίτητο να ακολουθούνται συμπληρωματικά ή εναλλακτικά της φαρμακευτικής αγωγής σύμφωνα με τις συστάσεις του θεράπωντος ιατρού και του επιστήμονα Διαιτολόγου-Διατροφολόγου.